Ek beskou myself allermins as ’n kenner van kuns en kunstenaars. Met die uitsondering van ’n paar bekende werke en groot name, is ek redelik oningelig, met net ’n paar wat ek enige tyd sal herken. Die beste voorbeeld is natuurlik die kleurvolle en herkenbare werk van Portchie, oftewel Jan Hendrik Viljoen.
Van Tweeling to Trafalgar Square, ’n Memoir, is enige tyd so kleurvol soos sy kunswerke. Dit wys inderdaad sy top 60 skilderye op 60 jaar, kosbare familiefoto’s, twaalf van sy beeldhouwerke, selfs sy gunsteling resepte. Vir Portchie was sy sestigste verjaarsdag ’n groot geleentheid van dankbaarheid oor ’n gespaarde lewe, en “die drang om nuwe dinge te doen en nóg meer van elke dag te maak.” (p.137)
Ek kan met alle eerlikheid sê dat ek nie ’n oomblik verveeld was met hierdie indringende kyk in die lewe en werk van dié kunstenaar nie. Hoe word Jan Hendrik, Portchie, ’n naam wat hy met trots dra? Waarom is sy bome blou? Wat is sy gunsteling kleur? Wat maak hy met kritiek oor sy “kinderprentjies”? (p.85). En belangrik: hoe sien hy kuns? “Vir my is kuns iets wat jy skep om ’n gemoedstoestand of ’n emosie of ’n perspektief oor ’n bepaalde onderwerp aan jou gehoor oor te dra. Dis die vasvang van ’n oomblik, van ’n beweging, van die lewe self, op ’n manier wat iets in elke persoon se gemoed laat ontwaak.” (p.145)
Ten spyte van groot finansiële sukses, bly Portchie se leuse: “Bly nedering, bly hoop, en bly goed sover jy kan.” en “ontwikkel jou vaardighede sonder om jou heeltyd aan ander se sukses of standaarde te meet.” (p. 150) Geloof is vir hom ’n lewensanker en hy heg waarde aan ’n persoonlike verhouding met God.
Ek het tans ook ’n stukkie Portchie in my huis, ’n legkaart van sy skildery: Veldblomme vir Tant Julietta. Ek kyk nou met nuwe begrip na die uitbundige kleur, die blou bome en die boodskap wat hy daarmee oordra: “Hierdie een gaan daaroor om iets moois te doen vir ander mense.” (p.168)
Portchie gaan beslis ’n permanente plek kry in my boekrak. Die memoir is uitgegee deur Tafelberg, ’n druknaam van NB Uitgewers.
